Семей қаласынан шыққан кеңесші шенеунік Г. Гизлер ерекше құрылғы — қораптар мен бумаларды кедендік бандерольмен жапсыруға арналған машинаға қорғау құжатын алды. Бұл өнертабыс XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басында қол еңбегін автоматтандыру үшін инновациялық техникалық шешім болды.
Құрылғы қораптар мен бумаларды арнайы бандерольдермен тез әрі дәл жапсыруға арналған, бұл тауарларды кедендік бақылау және есепке алу үшін қажет болды. Машинаның жұмысы бірнеше кезекті әрекеттерді қамтыды:

• Қораптар немесе бумалар қабылдағышқа салынып, поршень арқылы жапсыру орнына жеткізілді,
• Бандерольдер бүтін парақ түрінде машинаға беріліп, қажетті мөлшерде жолақтарға кесілді,
• Резеңке пластиналар парақтың дәл қозғалуын қамтамасыз етті, ал арнайы механизмдер оның біркелкі берілуін бақылады,
• Бандерольдер арнайы губка арқылы жағылған желіммен өңделіп, олардың сенімді жапсырылуын қамтамасыз етті,
• Дайын бандероль рычагтар мен серіппелі қысқыштардың көмегімен қорапқа ауыстырылды, ал оның ұштары айналмалы щеткалармен бүгіліп, қорапқа жапсырылды.

ХХ ғасырдың тоғысында Семей тек көлік жолдарының торабы ғана емес, сонымен қатар инженерлік идеялар туындап, инновациялық шешімдер қолданылған орын болды.

1913 жылғы 31 қаңтарда Павлодар қаласының тұрғыны, Семей облысының запастағы поручигі Д. Абдулевский билет жүйесіндегі процестерді механикаландыруға арналған ерекше құрылғыға қорғау құжатын алды.

Құрылғының басты ерекшелігі – билеттерді беру, штемпельдеу және дәл есептеу процесін автоматтандыру мүмкіндігі, бұл процесті жылдам, сенімді етіп, қателіктерді жоюға мүмкіндік берді. Конструкцияға серіппелі жапқыш, электромагниттер жүйесі және механикалық есептегіштер кірді. Алайда ерекше назар аударарлық бөлік – сол уақыт үшін жаңашыл элемент саналатын автоматты реостат болды. Бұл жүйе берілген билеттердің нақты есебін жүргізуге және олардың санын автоматты түрде тіркеуге кепілдік берді.

Д. Абдулевскийдің өнертабысы билет жүйесіндегі көптеген процестерді механикаландыруды болжаған маңызды техникалық серпіліс болды. Бұл өнертабыс сол кезеңдегі Қазақстан тұрғындарының зияткерлік әлеуетінің жоғары екенін, инженерлік ойды дамытуға қосқан үлесі мен инновацияларға ұмтылысын көрсетті.
Бүгінгі таңда бұл ерекше тарих инженерлер мен өнертапқыштардың жаңа буынына шабыт береді, Қазақстанның жаңашылдық дәстүрлерінің даңқты мұрасын еске салып, ата-бабаларымыздың жетістіктеріне деген мақтаныш сезімін нығайтады.

1910 жылы магнитудасы 7,7 балл болған Кемин жер сілкінісі Верный қаласына әсер етті. 776 үй қирады, оның ішінде Үлкен Алматы станциясындағы казактардың 94 үйі.

1917 жылы Верный қаласының тұрғыны, мещанин Н. Плеханов ерекше өнертабыс – жер бедерін автоматты түрде өлшеуге және графикалық түрде көрсетуге арналған құрылғыны ұсынды. Құрылғы бірден бірнеше міндетті шешті: қашықтықты, биіктікті және жердің еңкіштік бұрыштарын дәл өлшеу және алынған мәліметтерді қағаз таспаға автоматты түрде түсіру. Бұл геодезия, картография және инженерлік ізденістерде нағыз серпіліс болды, себебі құрылғы еңбекті көп қажет ететін процестерді едәуір жеңілдетіп, нәтижелердің жоғары дәлдігін қамтамасыз етті.

Құрылғы екі бөліктен тұрды:

• Динамометриялық бөлігі – өлшенген қашықтықтар мен рельефті тіркеді;
• Сызу бөлігі – жер бедерінің профилін қағаз таспаға автоматты түрде сызып отырды.

Үш қозғалыс бағыты жұмыстың дәлдігі мен әмбебаптығын қамтамасыз етті. Құрылғының беткейлі жерлерде жұмысын тұрақтандыру үшін реттелетін қарсы салмақ орнатылды, бұл рельефтің күрт өзгерген жағдайында да дәлдік сақтауға мүмкіндік берді.

Бұл құрылғы қол еңбегінен автоматтандырылған өлшеу технологияларына көшудің символына айналып, мамандарға өз міндеттерін дәлірек және жылдамырақ орындауға мүмкіндік берді.

XX ғасырдың басында балама отын көздерін іздеу барысында Ақтөбе қаласының тұрғыны, шаруасы А. Власов жаңа шешім – мұнайды қолдану арқылы пештерді жылытуға арналған аппаратты ұсынды. Бұл өнертабыс үшін оған қорғау құжаты берілді, бұл оның жылыту технологияларын дамытуға қосқан маңызды үлесін атап өтті.

Әзірленген аппарат мұнайды отын ретінде пайдалануға мүмкіндік берді, бұл оны шаруашылық және өнеркәсіптік қажеттіліктер үшін үнемді әрі тиімді шешім етті. Конструкцияның басты элементі екі камералы су багы болды, ол жүйенің жұмыс істеуі үшін қажетті буды өндірді және мұнайды оңтайлы жану үшін реттеді. Құрылғыға орнатылған форсунка мұнайды шашыратып, оны бумен араластырды. Алынған отын-булы қоспа пешке тиімді жеткізіліп, біркелкі және қуатты жануды қамтамасыз етті.
XX ғасырдың басында көмір мен ағаш сияқты дәстүрлі отын түрлері қымбат болып, көп еңбекті қажет еткен кезде, А. Власовтың өнертабысы жылыту технологияларында үлкен жетістікке жетті. Мұнайды балама отын көзі ретінде пайдалану жылыту тиімділігін арттырып, оны кеңінен қолдануға мүмкіндік берді.

А. Власовтың өнертабысы – жай ғана техникалық шешім емес, сол заманның өзекті мәселелерін шешуге практикалық көзқарастың жарқын үлгісі. Бұл аппарат тұрмысты және өнеркәсіпті өзгертіп, энергия тиімділігінің қазіргі заманғы технологияларына жол ашатын жаңашыл идеялардың әлеуетін көрсетті.

Семей облысы Өскемен қаласының кен инженері П. Матвеев әмбебаптығы мен дәлдігімен ерекшеленетін өнертабысы үшін қорғау құжатын алды. Сорғы сұйықтықтарды айдауға ғана емес, сондай-ақ дыбыстық энергияны өлшеуге де пайдаланылды. Ол "акустикалық фонтан" ретінде жұмыс істей отырып, сорғының диафрагмалық тербелістерін тұрақты бағыттағы үзіліссіз электр тогы арқылы дыбыстық толқындармен қалыптастырды.

Сорғының құрылымы қарапайым және сенімді болды. Ол электромагнитті, серпімді диафрагманы, сорғыш саңылауларды және айдау түтігін қамтыды. Бұл оны техникалық және ғылыми мақсаттар үшін тиімді әрі үнемді шешім етті. Құрылғының бірегейлігі оның аз энергия жұмсай отырып жоғары дәлдікпен жұмыс істеуінде және әртүрлі қолдану салаларына бейімделе алатындығында болды.

П. Матвеевтің сорғысы ХХ ғасырдың басындағы технологиялық міндеттерді шешуде жаңашылдық пен прагматизмнің жарқын үлгісі болды, өнертабыс әртүрлі өнеркәсіп және ғылым салаларында одан әрі жетілдірулер мен практикалық қолдануға жол ашты.

ХХ ғасырдың басында, техникалық прогресс әлемді қарқынды өзгертіп жатқан кезде, Семей қаласының инженер-механигі Ф. Мейнгард өнеркәсіптік инженерияда шынайы серпіліс жасаған жаңашыл шешім ұсынды. Дәстүрлі үйкелетін мойынтіректердің орнына, олар жоғары үйкеліс күшін туғызып, механизмдердің тез тозуына әкелетін, Мейнгард электромагниттерді қолданды. Бұл сол уақыт үшін батыл әрі озық технология болып саналды.

Бұл өнертабыс бірнеше маңызды мәселелерді шешті:

• Механизмдердің тиімділігі мен сенімділігін арттырды,
• Жабдықтың тозуын азайтып, оның қызмет мерзімін ұзартты,
• Біліктерді байланыссыз ұстап тұруды қамтамасыз етіп, шынайы технологиялық серпіліс жасады.

Ф. Мейнгардтың өнертабысы Семей қаласындағы және одан тыс жерлердегі өнеркәсіптік кәсіпорындарда жылдам қолдану тапты. Энергетика, машина жасау және өндіріс салаларында мұндай шешімдер жоғары сұранысқа ие болды, өйткені тік біліктері бар механизмдердің дәлдігі мен сенімділігі бүкіл зауыттар мен станциялардың табысты жұмысының кепіліне айналды.

1898 жылғы 29 шілдеде Орал қаласының мещаны А. Винклер тары және басқа да дәнді дақылдарды өңдеуге арналған ерекше аппаратқа қорғау құжатын алды. Бұл өнертабыс астықты өңдеуді механикаландыруда үлкен қадам болды, тарының қабығын тиімді және ұқыпты түрде алып тастауға мүмкіндік берді.

Тары дайындау үшін қабықшаны қабығынан ажыратқаннан кейінгі үстіңгі қабатын алып тастау қажет. Сол кездегі қол еңбегі немесе дәстүрлі әдістер тиімсіз әрі көп еңбекті қажет ететін. А. Винклердің аппараты бұл мәселені механикалық құрылғы арқылы шешті. Дән аппаратқа жүктеу түтігі арқылы түсіп, айналмалы бұранда бойымен төмен қозғалды. Бұл кезде тары шнектер мен қабырғаларға үйкеліп, әлсіз үйкеліс пен біркелкі айналу арқылы қабығы алынып, ядросы зақымданбай сақталды.

Тары өңдеуге арналған аппарат еңбек шығындарын айтарлықтай азайтып, дайын өнімнің сапасын арттырды. Бұл өнертабыс аграрлық өнеркәсіптің дамуына ықпал етіп, халықты қолжетімді және сапалы азық-түлік ресурстарымен қамтамасыз еткен ұтымды шешімдердің маңызды үлгісі болды.

Ақтөбе қаласының шаруасы Б. Юркин теміржол бағыттамаларын сенімді басқаруға және жолдарды ауыстырған кездегі кездейсоқ ақауларды болдырмауға мүмкіндік беретін бұрма бекіткіші үшін қорғау құжатын алды.

ХХ ғасырдың басында теміржол бағыттамаларының жұмысы мыңдаған жолаушылардың өмірі мен қауіпсіздігіне байланысты маңызды міндет болды. Бағыттаманың дұрыс емес орналасуы апаттарға, кідірістерге және экономикалық шығындарға әкелуі мүмкін еді. Б. Юркиннің өнертабысы қарапайым әрі сенімді құрылымының арқасында бұл мәселені шешіп, бағыттаманы аз күш жұмсай отырып басқаруға мүмкіндік берді.

Құрылғының негізінде бағыттаманың ұшымен жалғасқан созылмалы білік болды. Тұтқаның көмегімен бағыттаушы бағыттаманың орнын басқарып, рычагтар, серіппелер мен құлыптар жүйесі оны қажетті күйде бекітті. Ең бастысы, механизмді төмен температурада және ауыр жүктемелерде қолдануға болатын, бұл оны Қазақстанның теміржолдары үшін таптырмас етті.
ХХ ғасырдың басында теміржолдар экономиканың негізгі жүйесі болды: адамдарды, жүктерді тасымалдап, өңірлер арасындағы байланысты қамтамасыз етті. Бағыттамаларды ауыстыру кезіндегі кез келген қателік апатты салдарға әкелуі мүмкін еді. Юркиннің өнертабысының арқасында теміржолшылар жұмыс тиімділігін арттырып, ең бастысы, қауіпсіздікті қамтамасыз ететін сенімді құрал алды.

Орал қаласының мещаны А. Котов кемелерге қауіп төндіретін мели, тастар және басқа да су астындағы кедергілерді анықтайтын ерекше кеме құрылғысына қорғау құжатын алды.

Құрылғының негізі ретінде шойын шар (Q) пайдаланылды, ол болат таяқшаның көмегімен қажетті тереңдікке түсірілді. Егер кеме жолында су астындағы кедергі – мели немесе тас кездессе, шар еңкейіп, электрлік контактілерді тұйықтады. Контактілердің тұйықталуы кемедегі қоңырауды іске қосып, капитанды жақындап қалған қауіп туралы ескертті. Егер кедергілер кездеспесе, кеме қауіпсіз қозғалысын жалғастырды.

Навигация маусымында Жайық өзені астық, балық, көмір және құрылыс материалдарын тасымалдайтын кемелерге толы болды. Алайда, дұрыс зерттелмеген фарватерлер мен нақты карталардың болмауы салдарынан кемелер жиі мелиға тұрып қалатын немесе су астындағы тастарға соғылатын. Сол кезеңнің техникалық шектеулеріне қарамастан, Котов сенімді әрі тиімді механизм жасап, қауіпсіз кеме қатынасын дамытуға үлес қосты.

Германдық азамат А. Лилие Орал қаласында бояу, лак және политураларды заттардың беттерінен кетіруге арналған ерекше сұйықтыққа қорғау құжатын алды.
Сұйықтықтың құрамына сілтілі компоненттер – күйдіргіш натрий, калий және аммиак қосылып, желіммен толықтырылды. Желімнің қосылуы сұйықтыққа қою консистенция беру үшін маңызды болды, әсіресе тік беттерді өңдегенде, онда қарапайым сұйықтықтар ағып кетіп, тек жұқа қабат қалдырып кетеді.

Ол заманда қолөнер әдісімен жасалған жиһаздар, есіктер мен ішкі көрініс бұйымдары күрделі өңдеумен безендірілді, ал реставрация күндер бойы қажырлы еңбекті талап ететін. Лилиенің өнертабысы ағаш ұсталары шеберханалары, өнеркәсіп орындары мен реставраторлар үшін құтқарушы шешім болды. Бұл сұйықтық процесті жылдамдатумен қатар, беттерді зақымдауды азайтып, тазалаудың сапасын жақсартуға мүмкіндік берді.